پوشش ضد حریق یا “آتش‌سوزی”، موادی هستند که طی فرآیند آتش‌گیری از گسترش آتش و انتقال حرارت جلوگیری می‌کنند. این پوشش‌ها می‌توانند در انواع مختلف شامل رنگ‌ها، پوشش‌های ضد آتش معمول و مواد شیمیایی مخصوص یافت شوند.
از جمله کاربردهای اصلی پوشش‌های ضد حریق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ساختمان‌ها: در ساختمان‌ها، پوشش‌های ضد حریق بر روی سازه‌ها، دیوارها، درها و پنجره‌ها استفاده می‌شوند تا زمان لزوم خلیه افراد و کنترل گسترش آتش را افزایش دهند.
صنایع نفت و گاز: در این صنعت، پوشش‌های ضد حریق برای محافظت از تجهیزات و انسان‌ها در برابر حوادث آتش‌سوزی مهم هستند.
صنایع شیمیایی و پتروشیمی: به عنوان جزء ایمنی و تجهیزات حفاظتی، پوشش‌های ضد حریق در این صنایع استفاده می‌شوند تا خطرات آتش‌سوزی را کاهش دهند.
وسایل حمل و نقل عمومی: در اتوبوس‌ها، قطارها و هواپیماها نیز پوشش‌های ضد حریق جهت افزایش ایمنی و کاهش خطرات آتش‌سوزی استفاده می‌شوند.
صنعت الکترونیک و الکتریکی: در اجزاء الکترونیکی و الکتریکی حساس نیز از پوشش‌های ضد حریق برای کاهش خطرات آتش‌سوزی استفاده می‌شود.
صنایع خودروسازی: پوشش‌های ضد حریق در خودروها برای محافظت از مسافران و جلوگیری از گسترش آتش در حوادث ممکن استفاده می‌شوند.
تجهیزات و تاسیسات نظامی: در تجهیزات نظامی نیز پوشش‌های ضد ریق مهم هستند تا تجهیزات و افراد در شرایط خطرناک محافظت شوند.
صنایع خوراکی: در برخی موارد، مواد ضد حریق در تجهیزات پخت و پز و تجهیزات خوراکی برای جلوگیری از آتش‌سوزی به کار می‌روند.
پوشش‌های ضد حریق معمولاً با توجه به نوع محیط و نیازهای خاص هر صنعت، انتخاب می‌شوند.
به طور کلی، پوشش‌های ضد حریق به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: پوشش‌های فعال و پوشش‌های غیرفعال.
پوشش‌های فعال: این نوع پوشش‌ها در واقع عملیاتی خود را آغاز می‌کنند هنگامی که با دمای بالا یا آتش در تماس می‌آیند. این پوشش‌ها معمولاً موادی شامل مواد شیمیایی خاص هستند که با تغییر شکل یا جذب حرارت، گازهای خنک‌کننده را آزاد می‌کنند تا گسترش آتش را کنترل کنند. این گازها می‌توانند حاوی اکسیژن کمتری باشند تا حرارت و اکسیژن مورد نیاز برای آتش‌سوزی کم شود.
پوشش‌های غیرفعال: این نوع پوشش‌ها از مواد غیرقابل اشتعال یا با خاصیت مقاومت در برابر حرارت ساخته می‌شوند. آنها از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند، چرا که احتمال آنکه آتش بتواند از این نوع پوشش‌ها عبور کند بسیار کمتر است. این پوشش‌ها می‌توانند به عنوان لایه‌های جداکننده بر روی سازه‌ها، تجهیزات یا سطوح نصب شوند.
از مواد معمول برای پوشش‌های ضد حریق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جاذب حرارت: موادی که حرارت را جذب می‌کنند و از انتقال حرارت به سطوح دیگر جلوگیری می‌کنند.
- خنک‌کننده‌های گازی: گازهایی که در تماس با حرارت گسترش می‌یابند و اکسیژن را کاهش داده و در نتیجه گسترش آتش را کنترل می‌کنند.
- مواد غیرقابل اشتعال: موادی که در معرض آتش دچار اشتعال نمی‌شوند و به عنوان پوشش‌های مقاوم در برابر آتش به کار می‌روند.
- مواد سخت‌شونده: موادی که تحت دماهای بالا سخت می‌شوند و به عنوان پوشش‌های محافظتی در برابر آتش استفاده می‌شوند.
- استفاده از نوع مناسب پوشش ضد حریق بسته به نوع کاربرد، محیط، تجهیزات و نیازهای ایمنی معمولاً از اهمیت بالایی برخوردار است.
در ادامه انواع پوشش‌های ضد حریق بررسی می شود:
- پوشش‌های جاذب حرارت: این نوع پوشش‌ها معمولاً از مواد معدنی مانند سیلیکات‌ها، گچ، ورمیکولیت و مخلوط‌هایی از آنها تشکیل شده‌اند. آنها حرارت را جذب کرده و با ایجاد لایه‌های عایق حرارتی جلوگیری از انتقال حرارت به سطوح دیگر می‌کنند.
- پوشش‌های خنک‌کننده‌های گازی: این پوشش‌ها معمولاً از مواد شیمیایی مخصوص تشکیل شده‌اند که در تماس با حرارت گسترش می‌یابند و گازهای خنک‌کننده را آزاد می‌کنند. این گازها می‌توانند حاوی اکسیژن کمتری باشند تا حرارت و اکسیژن مورد نیاز برای آتش‌سوزی را کاهش دهند.
- پوشش‌های غیرقابل اشتعال: این نوع پوشش‌ها از موادی تشکیل شده‌اند که در معرض آتش دچار اشتعال نمی‌شوند. به عنوان مثال، مواد معدنی مانند آلومینیوم و فولاد ضد زنگ که در برابر آتش مقاوم هستند.
- پوشش‌های مقاوم در برابر حرارت: این نوع پوشش‌ها از موادی تشکیل شده‌اند که در معرض حرارت دچار تغییر شکل یا تخریب نمی‌شوند. معمولاً از مواد سرامیکی، فیبرکربن، سیلیکا و مواد مشابه استفاده می‌شود.
بسته به نوع کاربرد و محیط، پوشش‌های ضد حریق ممکن است در شکل‌ها و ساختارهای مختلفی مورد استفاده قرار گیرند:
- پوشش‌های تخصصی برای سازه‌ها: این پوشش‌ها ممکن است بر روی سازه‌های فلزی، بتنی و یا چوبی نصب شوند تا در صورت آتش‌سوزی انتشار آتش را کنترل کنند.
- پوشش‌های حفاظتی در خودروها: در خودروها از پوشش‌های ضد حریق بر روی موتور، تانک سوخت و سیستم‌های الکتریکی استفاده می‌شود تا در صورت آتش‌سوزی خطر را کاهش دهد.
- پوشش‌های کاورها و لباس‌های محافظ: در برخی صنایع و شرایط کاری خاص، پوشش‌های ضد حریق در کاورها و لباس‌های محافظ برای افراد کاربرد دارد.
همچنین، تحقیق درباره نوع مواد، سازوکار عملکرد، استانداردها و مشخصات فنی مختلف پوشش‌های ضد حریق نیز برای انتخاب بهترین نوع پوشش بسیار مهم است.
پوشش ضد حریق یا “آتش‌سوزی”، موادی هستند که طی فرآیند آتش‌گیری از گسترش آتش و انتقال حرارت جلوگیری می‌کنند. این پوشش‌ها می‌توانند در انواع مختلف شامل رنگ‌ها، پوشش‌های ضد آتش معمول و مواد شیمیایی مخصوص یافت شوند.
از جمله کاربردهای اصلی پوشش‌های ضد حریق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساختمان‌ها: در ساختمان‌ها، پوشش‌های ضد حریق بر روی سازه‌ها، دیوارها، درها و پنجره‌ها استفاده می‌شوند تا زمان لزوم تخلیه افراد و کنترل گسترش آتش را افزایش دهند.
- صنایع نفت و گاز: در این صنعت، پوشش‌های ضد حریق برای محافظت از تجهیزات و انسان‌ها در برابر حوادث آتش‌سوزی مهم هستند.
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی: به عنوان جزء ایمنی و تجهیزات حفاظتی، پوشش‌های ضد خریق در این صنایع استفاده می‌شوند تا خطرات آتش‌سوزی را کاهش دهند
- وسایل حمل و نقل عمومی: در اتوبوس‌ها، قطارها و هواپیماها نیز پوشش‌های ضد خریق جهت افزایش ایمنی و کاهش خطرات آتش‌سوزی استفاده می‌شوند
- عایق‌های فیزیکی: این نوع عایق‌ها موادی مانند سنگ‌های معدنی، گچ، ورمیکولیت و آلومینیوم را شامل می‌شوند. آنها با جذب حرارت و ایجاد لایه‌های عایق حرارتی جلوگیری از انتقال حرارت به سطوح دیگر می‌کنند.
- عایق‌های شیمیایی: این نوع عایق‌ها مواد شیمیایی خاصی را شامل می‌شوند که با تغییر شکل یا جذب حرارت گازهای خنک‌کننده را آزاد می‌کنند. این گازها می‌توانند حاوی اکسیژن کمتری باشند تا حرارت و اکسیژن مورد نیاز برای آتش‌سوزی را کاهش دهند
از دیگر نکات مهم درباره عایق‌های ضد حریق عبارتند از:
- محدوده کاربرد: هر نوع عایق ضد حریق دارای محدودیت‌ها و موارد کاربرد خاص خود است. برای انتخاب عایق مناسب، باید نوع کاربرد و شرایط محیطی را در نظر گرفت.
- نصب و نگهداری: نحوه نصب و نگهداری عایق‌های ضد حریق می‌تواند تأثیر مستقیمی بر عملکرد آنها داشته باشد. اجرای صحیح و دقیق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- مواد مختلف: عایق‌های ضد حریق از مواد متنوعی تشکیل شده‌اند، از جمله مواد معدنی، چوب، مواد کامپوزیت، شیمیایی و …
- نیاز به تخصص: برای انتخاب، نصب و تست عایق‌های ضد حریق، تخصص و دانش در زمینه ایمنی آتش‌سوزی و مهندسی مواد لازم است.
به طور کلی، انتخاب و استفاده از عایق‌های ضد حریق بستگی به نوع کاربرد، محیط و استانداردهای ایمنی مربوطه دارد.
عایق تی سون با کاربرد مواد نانو، فصلی نو در پوشش ها و عایق های ضد حریق باز کرده است. این عایق می تواند جلوی آتش با دمای 1200 درجه سانتی گراد را گرفته و در دیوارهای ساختمانی عملا نقش دیوار ضد حریق را بازی کند. با بکاربردن این عایق می توان کلیه فضاهای لابی مسکونی و دیوار مشترک آپارتمان ها را ضد آتش کرد.