طراحی بیرونی ساختمان، تلفیقی از علم و هنر در کنار یکدیگر است. در این صنعت، به طراحی نما و ظاهر خارجی یک سازه پرداخته شده و شامل فاکتورهایی از جمله طراحی ظاهر نما، مواد ساختمانی، پهنه بیندی فضاهای بیرونی، طراحی فضای سبز، جزئیاتی مثل حاشیه و نورپردازی و … است. این عوامل، نمای کلی سازه را شکل داده که میتوانند علاوه بر شخصیت سازی ساختمان، بر فضای اطراف آن نیز اثر بگذارند. هدف از طراحی بیرونی، ایجاد یک ساختمان است که در اولین گام، زیبایی و خاص بودن آن ساختمان را به نمایش گذاشته؛ و نیز کارایی بالا مطابق با نیاز ساکنین و کاربری ساختمان داشته باشد.
انواع ساختمان از نظر طراحی بیرونی:
از نظر علم طراحی، ساختمانها در زمان ارائه طرح به انواع مختلفی تقسیم میشوند که هرکدام نیاز به نقشه بیرونی متفاوتی دارند. اصلیترین انواع سازهها عبارتند از:
ساختمان مسکونی
ساختمانهای اداری و تجاری
ساختمانهای صنعتی مثل کارخانجات، انبار و …
ساختمانهای عمومی مثل ادارات، بیمارستان، دانشگاه و مدارس و …
ساختمانهای تاریخی و مذهبی
هر کدام از این نوع ساختمانها نیاز به طراحی ویژه متناسب با کاربری خود دارند.
نقش نوع ساختمان در طراحی بیرونی:
با توجه به انواع ساختمان بر اساس کاربری که پیشتر به آن اشاره شد، کاربرد هر سازه نقش چشمگیری در طراحی خارجی آن دارد. طراحی باید با توجه به نیازهای ساختمان و نیز کاربرد آن باشد.
در ساختمانهای مسکونی، اولین هدف، راحتی، امنیت و سپس جذابیت آن است. طراحی بیرونی این نوع ساختمان ها شامل نما خارجی، فضای باز، طراحی رنگ و مواد و … است.
در ساختمانهای تجاری، هدف اصلی، جلب توجه مشتری و ایجاد هویت برند است. بسته به نوع فعالیت ساختمان، طرح بیرونی نیز متفاوت خواهد بود.
ساختمانهای صنعتی بر پایه عملکرد و جنبههای عملی طراحی میشوند. در این نوع طراحی، باید به تسهیل سیستم حمل و نقل، بارگیری و دسترسی ها توجه داشت.
ساختمانهای عمومی معمولا در نقاط مرکزی شهر قرار داشته و افراد زیادی با آن مواجه خواهند شد. فضای باز، سهولت رفت و آمد، ظاهر چشمگیر و … از ویژگیهای مهم در طراحی بیرونی این ساختمانها است .
و در نهایت، ساختمانهای تاریخی و مذهبی دارای ارزش فرهنگی بالایی بوده و طراحی بیرونی آنان باید عمدتا با هدف جذب توریست و حفظ ارزش آن سازه انجام گیرد.
انواع سبک طراحی بیرونی برای ساختمان:
سبکهای متفاوتی بر اساس کاربری ساختمانها وجود دارد.
یکی از رایجترین سبک معماری، سبک کلاسیک است. در این سبک، از معماری یونانی الهام گرفته شده و ستون، پیلار، پایه، مجسمه و … از اصلیترین مشخصه ظاهری آن است. نئوکلاسیک در زیر مجموعه این سبک قرار داشته و سعی دارد تا سبک کلاسیک را افزودن برخی عناصر، بازسازی کند. عناصر نئو کلاسیک شامل مواردی مثل پنجره های بزرگ، مواد ساختمانی فوق مدرن و … هستند.
سبک سنتی از سبکهای بومی هر منطقه بوده و با توجه به فرهنگ محلی، از کشوری تا کشور دیگر و از منطقهای تا منطقه دیگر متفاوت است. سبک ایرانی سنتی از نمونههای ارزشمند ایرانی در طراحی بیرونی ساختمان است.
سبک مدرن از عمدتا بر فرم و خطوط ساده، مواد و تکنولوژیهای مدرن مثل پنل شیشهای و فلزی تاکید دارد.
معماری معاصر، سبکی ترکیبی، خلاقانه و جدید است که در کنار سادگی، تاکیدی بر کاربردی بودن محیط و تطابق آن با محیط زیست دارد.
و بسیاری دیگر از طراحی های خاص و زیبا. هرکدام از این سبکها میتوانند به صورت تک و یا تلفیقی، برای یک سازه مورد استفاده قرار بگیرد.
اصلیترین مواد برای طراحی بیرونی ساختمان:
حضور برخی مواد و متریال از اجزا اصلی و مهم در طراحی بیرونی ساختمان است. حضور مواد با کیفیت و در عین حال زیبا، کمک می کند تا مقاومت و دوام سازه افزایش پیدا کرده و ساختمان با داشتن ظاهر زیبا، ارزش گذاری مالی بیشتری نیز به دست آورد.
از اصلیترین مواد در طراحی بیرونی میتوان به :
سنگ طبیعی و مصنوعی
آجر و سفال
سیمان و بتن
شیشه
فلزات مثل فولاد، ورقههای آلومینیوم و آهن و …
چوب طبیعی یا مصنوعی
و … اشاره کرد. رنگ و کیفیت هرکدام از این مواد در کیفیت نهایی طرح موثر خواهد بود.
نحوه طراحی بیرونی ساختمان:
طراحی بیرونی یک سازه شامل مراحل و گامهای متعددی است. در گام اول، طراح باید نیازها و اهداف سازه را بررسی کند. این کار شامل ئعیین جزئیاتی مثل ظرفیت، امکانات، و … است. همچنین باید تحقیقاتی بر روی معماری و محیط اطراف، مصالح محلی، قوانین و … صورت بگیرد.
در گام بعد، مفهوم و سبک معماری مشخص میشود. در این شرایط، با مشورت صاحل پروژه، طرحهای قابل اجرا ارائه شده و بر اساس شرایط کلی مثل سلیقه و بودجه، طرح نهایی انتخاب میشود. سپس میتوان روند ارائه طراحی اولیه را آغاز کرد. این طرح شامل طراحی نمای بیرونی، فضایداخلی و فضای عمومی است.
طراح ارائه شده باید مرتبا مورد ارزیابی قرار گرفته تا در صورت نیاز، آن را بازبینی و اصلاح کرد. در صورت تایید تمام جزئیات، میتوان طرح نهایی را ارائه داد؛ که شامل جزئیات دقیق، محاسبات فنی و نقشههای ساختمانی است. نقشههای ساختمانی شامل نقشههای بنیادی، نمایشی و ساخت و ساز هستند.
در گام بعد، مصالح و تجهیزات، رنگ و دیگر جزئیات مربوطه انتخاب میگردند.
با آماده سازی این نقشهها، باید مجوز شروع و مجوز ساخت و ساز کسب شود. با تایید تمامی مراحل، میتوان فرآیند ساخت و اجرا را آغاز نمود.
اجرای مناسب این روند، نیاز به همکاری و هماهنگی عالی و کامل بین طراح معمار، مهندسین، مشاورین و متخصصین اجرایی دارد.
نحوه انتخاب بهترین طرح بیرونی برای ساختمان:
در زمان انتخاب بهترین طرح، باید فاکتورها و نکات متعددی را در نظر گرفت. اولین گام، مطابقت با نیازها و اهداف است. یک طراحی باید با سلیقه مشتری، بودجه تخصیص داده شده، کاربری آن، امنیت و استانداردهای محیطی و … تطابق داشته باشد.
همچنین طراحی باید به گونهای صورت بگیرد که با معماری محلی و فرهنگ آن منطقه نیز سازگاری داشته باشد. به عنوان مثال، طراحی نمای رومی در محیطهای بومی و سنتی جلوه مطلوبی نخواهند داشت.
از طرف دیگر، کیفیت و دوام طرح نیز باید در نظر گرفته شود. برخی طراحی ها با توجه به شرایط اقلیمی، مصالح و … در طول زمان دستخوش تغییراتی میشوند که این متغیرها باید در زمان طراحی در نظر گرفته شود.
در نهایت، مقررات و استاندارهای محلی نیز از دیگر نکات مهم در انتخاب این طرح است.
مجموعه تی سون، با داشتن تیم حرفهای، مشاورینی مجرب را در اختیار مشتریان قرار داده است. این مشاورین راهنماییهای لازم را پیش از شروع طراحی در اختیار مشتریان میگذارند تا افراد بتوانند با اطلاع از تمامی شرایط، به سمت انتخاب بهترین طراحی بیرونی برای ساختمان هدایت شوند.
نقش شرایط اقلیمی در انتخاب متریال برای طراحی بیرون ساختمان:
شرایط اقلیمی نقش بسیار مهمی در انتخاب طرح و متریال دارند. انتخاب آنان باید حتما با توجه به شرایط جوی بوده تا کارایی و کیفیت به حداکثر برسد. برخی از این شرایط موثر عبارتند از:
دمای منطقه: در مناطقی با دمای بسیار بالا یا پایین، باید از متریالی استفاده شود که عایق حرارتی باشند. این کار منجر به عدم انتقال دمای بیرون ساختمان به داخل شده ؛ در نتیجه کاهش اتلاف انرژی را نیز به همراه خواهد داشت.
رطوبت: مناطقی با سطح رطوبت یا بارش زیاد، باید از موادی مقاوم به آب استفاده کنند. در این مناطق، سنگ و بتن از بهترین گزینهها هستند.
باد: مناطقی مثل مناطق کوهستانی که مرتبا در معرض ورزش باد و طوفان قرار دارند، باید از مقاومت ساختاری بالایی برخوردار باشند؛ مثل سیمان، برخی فلزات و … .
تابش UV: اشعههای مضر خورشید از اصلیترین عوامل تخریب بافت متریال سازنده نمای بیرونی یک ساختمان هستند. استفاده از متریالی مثل شیشههای مقاوم به یو وی، این اشعه ها را دفع خواهد کرد.
زلزله: مناطق زلزله خیر باید از موادی استفاده کنند که انعطاف پذیری بالایی داشته باشند. فولاد و بتن مسلح برای این مناطق مناسب هستند.
جدول خلاصه:
| عناصر مهم در طراحی بیرونی ساختمان: |
| شرایط اقلیمی و جوی ساختمان |
| سلیقه مشتری و کاربری ساختمان |
| نیازها و اهداف |
| معماری منطقه ای |
| کیفیت و دوام طرح و مصالح |
| هماهنگی با تکنولوژی |
| ارزیابی طرح و بهبود آن |
سوالات متداول:
سبک مناسب برای طراحی بیرونی پاساژهای تجاری چه سبکی است؟
مدرن و نئومدرن برای این مراکز مناسب هستند. البته همواره باید معماری محلی را نیز در نظر داشته و طرح را با خلاصه سازی و تلخیص آن محیط ارائه داد.
مقاومترین مصالح برای مناطق سردسیر ایران کدامند؟
بتن و بتن مسلح، سنگها به خصوص سنگ طبیعی، فولاد، شیشههای دو جداره، عایقهای حرارتی مثل پشم سنگ و پنلهای عایق حرارت از متریال مهم در این مناطق هستند.
گرانقیمتترین و ارزانترین سبک طراحی بیرونی ساختمان کدام هستند؟
سبکهای مثل مدرن، کلاسیک و نئو کلاسیک، و برخی طرحهای سنتی از قیمت بالایی برخوردارند؛ اما طراحی هایی مثل سبک روستایی، مینیمالیست و … هزینه کمتری داشته باشند.