انواع كاربري هاي شهري متنوعی وجود دارند و بر اساس نیازها و وظایف مختلف تقسیم میشوند. برخی از انواع کاربری شهری عبارتند از:
- مسکونی: مناطقی که برای اقامت و زندگی افراد استفاده میشوند، از جمله واحدهای مسکونی مانند آپارتمانها و خانهها.
- تجاری: مناطق مخصوص فعالیتهای تجاری و کسب و کارها، از جمله مغازهها، ادارات، سوپرمارکتها و رستورانها.
- صنعتی: مناطقی که برای تولید و صنعت استفاده میشوند، از جمله کارخانهها و ناحیههای صنعتی.
- فرهنگی و تفریحی: اماکنی که برای فعالیتهای فرهنگی و تفریحی مانند موزهها، تئاترها، پارکها و استادیومها اختصاص داده میشوند.
- آموزشی: مناطقی که برای مؤسسات آموزشی مانند دانشگاهها، مدارس و مراکز آموزشی استفاده میشوند.
- بهداشتی و درمانی: اماکنی که به بهداشت و درمان افراد اختصاص دارد، از جمله بیمارستانها و مراکز بهداشتی.
- حمل و نقل: مناطق مخصوص حمل و نقل عمومی و خصوصی مانند ایستگاههای اتوبوس، ایستگاههای قطار و فرودگاهها.
- ساختمانی و عمرانی: مناطقی که برای ساخت و ساز ساختمانها و توسعه شهری استفاده میشوند.
- کشاورزی و سبزیاری: مناطقی که برای کشاورزی و کاشت و کار استفاده میشوند.
این فقط یک نمای کلی از انواع کاربریهای شهری است و هر شهر میتواند ترکیب مختلفی از این کاربریها را داشته باشد بر اساس نیازها و شرایط خود.
البته، کاربریهای شهری بسیار متنوع و پیچیده هستند و میتوانند با توجه به نیازهای هر شهر و منطقه مختلف باشند. در ادامه، به برخی انواع دیگر کاربریهای شهری اشاره میشود:
- حفاظت و امنیت: اماکن مخصوص پلیس، ادارات حفاظت مدنی و دیگر ارگانهای امنیتی.
- ورزشی: ورزشگاهها، باشگاههای ورزشی و مراکز ورزشی عمومی.
- خدمات عمومی: ادارات دولتی، کتابخانهها، پستخانهها و دیگر اماکن ارائه خدمات به عموم.
- مذهبی: معابد، کلیساها، مساجد و اماکن مربوط به فعالیتهای مذهبی.
- گردشگری: هتلها، رستورانها، نمایشگاهها و دیگر مکانهای مرتبط با صنعت گردشگری.
- مناطق مسکونی مخصوص اقشار و گروههای خاص: مناطق مسکونی مخصوص افراد مسن، افراد با نیازهای ویژه و…
- معابر و جادهها: جادههای اصلی و فرعی، معابر شهری و سیستمهای حمل و نقل عمومی.
- مناطق حفاظت شده و پارکهای ملی: مناطق طبیعی که برای حفاظت از محیط زیست و گردشگری ارزشمند هستند.
- تجارت بینالمللی: مناطقی که به تجارت بینالمللی و پرتها اختصاص دارند.
- مناطق آبی: بنادر، سواحل، مراکز تفریحی آبی و اماکن مرتبط با دریا.
همچنین باید توجه داشت که ترکیب این کاربریها در هر شهر میتواند متغیر باشد و به توسعه و نیازهای شهریان بستگی دارد.
تنوع کاربریهای شهری بیشتر از این هم هست و میتوان به انواع دیگر اشاره کرد:
- تجمعی: مناطقی که برای برگزاری رویدادهای عمومی و تجمعات انسانی مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله میادین عمومی و مکانهای تفریحی بزرگ.
- محیط زیستی: مناطقی که برای حفظ محیط زیست و ارتقاء کیفیت هوای شهری مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله پارکها، باغهای شهری و تصفیهخانهها.
- مناطق فناوری و نوآوری: پارکهای علمی و فناوری، شرکتهای فناوری اطلاعات و مراکز تحقیق و توسعه.
- تجارت الکترونیکی و تجارت آنلاین: مناطق مرتبط با فروشگاههای آنلاین و فعالیتهای تجاری اینترنتی.
- مناطق همکاری تجاری: مناطق مخصوص تسهیل تعاملات تجاری و تجارت بینالمللی.
- مناطق مخصوص فعالیتهای هنری و فرهنگی: تئاترها، گالریهای هنری، استودیوهای هنری و…
- مناطق آموزش و تربیت: مدارس و مؤسسات آموزشی خصوصی و دولتی.
- کاربریهای نوظهور: مناطقی که به عنوان مثال برای شرکتهای اشتراکی اقتصادی (مانند شیرینگ اکونومی) و استارتاپها تخصیص داده میشوند.
- مناطق مخصوص مسافرت و گردشگری فضایی: مناطقی که برای فعالیتهای مرتبط با فضا و تحقیقات فضایی مورد استفاده قرار میگیرند.
همچنین، کاربریهای شهری ممکن است در طول زمان تغییر کنند و با تکامل شهر و جامعه تطور یابند. توسعهیافتهترین شهرها معمولاً دارای ترکیب متنوعی از این کاربریها هستند که به تعمیر زندگی شهروندان و توسعه اقتصادی کمک میکنند.
- در ادامه به برخی کاربریهای شهری خاص تر اشاره میکنم:
- کاربریهای شهر هوش مصنوعی: مناطقی که از تکنولوژی هوش مصنوعی برای بهبود خدمات شهری مانند ترافیک، مدیریت پسماند، و امنیت استفاده میکنند
- مناطق مخصوص اقلیتهای فرهنگی: مناطقی که برای اقلیتهای فرهنگی و مذهبی مورد توجه و اختصاص قرار میگیرند تا فرهنگها و تقالید آنها حفظ شود.
- کاربریهای نوظهور پس از ویروس کرونا: مناطقی که در پی افزایش کارتاکسی و کار از راه دور (remote work) بیشتر توسعه یافته و تمرکز بر فضاهای کاری انعطافپذیر دارند.
- مناطق پایداری و انرژی تجدیدپذیر: مناطقی که به تولید انرژی تجدیدپذیر مانند پنلهای خورشیدی و پارکهای بادی اختصاص دارند.
- کاربریهای مخصوص ترافیک: مناطقی که به بهبود ترافیک و حمل و نقل عمومی مانند ایستگاههای مترو و اتوبوس اختصاص دارند.
- کاربریهای فضای سبز شهری: مناطقی که به ایجاد فضاهای سبز، باغهای شهری و مکانهای تفریحی خارج از ساختمانها میپردازند.
- مناطق تجربه مشتری: مراکز خرید بزرگ، رستورانها و مکانهایی که تجربه خرید و مصرف برای مشتریان را بهبود میبخشند.
- کاربریهای شهری هوش مصنوعی: مناطقی که از تکنولوژی هوش مصنوعی برای بهبود خدمات شهری مانند ترافیک، مدیریت پسماند، و امنیت استفاده میکنند.
- تنوع کاربریهای شهری واقعیت پیچیدگی و تطور شهرها را نشان میدهد. این کاربریها به توسعه شهری کمک میکنند و بر اساس نیازها و تغییرات اجتماعی و فناوری تغییر میکنند.
در اینجا باید تاکید کنم که کاربریهای شهری بسیار متنوع و پویا هستند و تغییرات زمانی و فضایی متعددی را تجربه میکنند. این تغییرات به توسعه و پیشرفت شهرها و بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک میکنند.
برای درک کامل تر در مورد انواع کاربریهای شهری، میتوانید به مطالعه مقالات و کتب مرتبط با شهرسازی و معماری شهری بپردازید. همچنین، برای اطلاعات دقیقتر در مورد کاربریهای شهری در منطقه خاص خود میتوانید به معاونت شهرسازی و ساختماننگاری محلی مراجعه کنید.
برای جمع بندی نهایی انواع کاربری های شهری براساس طرح های جامع و طرح تفصيلي به شرح ذیل می باشند:
1-كاربري مسكوني : شامل تراكم هاي مختلف مسكوني (كم ، متوسط ، زياد و بسيار زياد)
2- خدمات عمومی : شامل كشتارگاه ها و غيره مي باشد.
3- اداری – دولتی : شامل موسسات ، ارتش ، وزارتخانهها ، نهادها ، شهرداریها و…
4- تجاری : شامل مغازه ، عمده فروشی ، خرده فروشی و …
5- انبارداری : شامل انبار ، سردخانه ، بار انداز و …
6- صنعتی : شامل کارخانجات ، کارگاه ها ، تعمیرگاه ها و …
7- حمل و نقل : شامل ترمینال اتوبوس ، ایستگاههای مترو ، پايانه ها ، فرودگاه ها ، راهآهن و … مي باشد .
8- کشاورزی : شامل اراضی زراعی مي باشد .
9-آموزشي : شامل مهد كودك ، كودكستان ، دبستان ، دبيرستان و دانشگاه مي باشد .
10- باغ
11- کاربری آموزشی : شامل فعالیت های کودکستان ، دبستان ، دبیرستان و دانشگاه و …
12-کاربری مختلط : عبارت از ترکیب چند عملکرد از کاربریهای مختلف یک قطعه زمین (تجاری ، مسکونی ، اداری)
13- کوچه : به گذرهائی گفته میشود که عرض آنها از 12 متر کمتر باشد.
14- فضای سبز : شامل پارک ، پارک کودک ، فضای سبز ، رفوژ سبز خیابان ها ، میادین و کمربند سبز شهری
15- فرهنگي – مذهبي : شامل كتابخانه ، سينما ، تئاتر ، مسجد ، حسينيه ، گورستان و …
16- بهداشتي – درماني : شامل بيمارستان ، درمانگاه ، كلينيك و …
17- ورزشي : شامل استاديوم هاي ورزشي ، زمين هاي بازي ، باشگاه هاي ورزشي و …
18- پاركينگ : شامل پاركينگ هاي طبقاتي و پارکینگ های در سطح مي باشد.
19-خدمات شهري : شامل مراكز زباله ، آتش نشاني ، دفتر پست ، كلانتري ، نواحي شهرداري و …
20- تجهيزات شهري : شامل آب ، برق ، گاز ، تلفن ، فاضلاب شهري و ساير تاسيسات زيربنايي شهري است.