موضوع خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث آتش‌سوزی، از دیرباز برای مردم نگران‌کننده بوده است. قطعاً وقتی راهی برای کاهش خسارات ناشی از این حوادث دلخراش وجود داشته باشد، بر هرکسی واجب است تا از آن استفاده کند. در حال حاضر انواع عایق ضد حریق، فایر پروف یا «Fire Proof» وجود دارد که هریک بر روی سطح خاصی اجرا شده و از آن سطوح در برابر حریق محافظت می‌کنند.

پوشش ضد حریق چیست؟

در پاسخ به پرسش پوشش ضد حریق چیست باید گفت که پوشش ضد حریق به موادی گفته می‌شود که روی مصالح ساختمانی به کار رفته در ساختمان‌ها پاشیده می‌شود تا از سوختن آنها در هنگام آتش سوزی پیشگیری کرده و زمان تخریب را به تعویق بیندازد.

البته در ساخت بسیاری از مصالح ساختمانی مانند انواع بلوک‌ها، کفپوش ها، اجزا غیر فلزی و غیره از مواد ضد حریق استفاده شده است و اجرای پوشش ضد حریق برای آنها ضرورتی ندارد.

اجرای پوشش ضد حریق در سازه فلزی بسیار رایج است. از آنجایی که آسیب پذیری در برابر حرارت بالا از معایب سازه فلزی است، پوشش ضد حریق این نقطه ضعف را به یک نقطه قوت تبدیل خواهد کرد.

انواع عایق های ضد حریق

سقف های کاذب ضد حریق

جنس پایه پانل های ضد حریق از گچ توسعه یافته می باشد و این پانل ها  با ضخامت های مختلفی اجرا می شوند  و به همین علت است که هم فضای بیشتری نسبت به سایر عایق های ضد حریق اشغال می کنند و هم دارای محدودیت اجرایی می باشند چون این پنل ها به صورت مربعی در کارخانه تولید می شوند و غالبا اندازه ثابتی دارند و در مواردی که محدودیت شکل ظاهری و یا محدودیت فضا وجود دارد قابل استفاده نیستند، استفاده ازین پانل ها می تواند به هنگام آتش سوزی از سقف و کابل ها و اسکلت فولادی در برابر حریق محافظت نماید.

با استفاده از این محصولات می توان قسمت های نام برده شده را تا مدت زمان چهار ساعت مقاومت در برابر حریق محافظت نمود. در مورد سقف های ضد حریق توجه به این نکته بسیار ضروری است که کل سیستم موجود در سقف شامل فریم، بازشو ها، چراغ ها و کلیه تجهیزات موجود در سقف مقاوم در برابر حریق باشند. 

با توجه به اینکه لوله کشی جهت سیستم اعلام و اطفاء حریق و استفاده از لوله های گالوانیزه برای عبور کابل های سیستم دوربین های مدار بسته و کابل های روشنایی، از طریق سقف به اتاق سرور ساختمان متصل می شوند بنابراین حجم موارد ذکر شده  زیاد می شود و باید سقف کاذب اتاق سرور در اتفاع پایین تری قرار گیرد.

در ذیل به برخی مشخصات عایق های سقف اشاره می نماییم:

پانل های سقف کاذب باید علاوه بر عایق ضد حریق˓ عایق صدا نیز باشند.
پانل های سقف کاذب باید علاوه بر عایق ضد حریق˓ عایق رطوبتی  نیز باشند یعنی در برابر رطوبت مقاومت داشته باشند.

در پانل های سقف کاذب باید از رنگ های  روشن در استفاده گردد.
استفاده از نگهدارنده ها برای پانل های سقف های کاذب  بسیار ضروری می باشد.
پانل های سقف کاذب باید بسیار سبک باشند و باید به گونه ای اجرا شوند که جا به جایی آن ها بسیار آسان باشد.

عایق های ضد حریق کابل ها

عایق ضد حریق کابل، ترکیبی از مواد شیمیایی ضد حریق رزین بر پایه آب و فیبر های غیر قابل اشتعال که آلی هم نیستند می باشد. عایق های  ضد حریق کابل ها به صورت پاششی هستند و به طور معمول با ضخامت های بین دو یا سه  میلی متر اجرا می شوند و همین مقدار پاشش باعث محافظت کابل ها در برابر حریق می شوند .

و اما نحوه عملکرد عایق های ضد حریق کابل ها به این صورت می باشد که هنگامی که حرارت ناشی از آتش سوزی به سطح این عایق ها می رسند واکنشی شیمیایی رخ می دهد و فرآیندی گرما گیر به وقوع می پیوندد و این متریال گاز های خنک کننده ای از خود آزاد می نمایند که باعث می شوند با حرارت ناشی از آتش سوزی مقابله کنند، این گاز های خنک کننده از پخش و سرایت آتش جلوگیری می کنند و عامل بازدارنده حریق محسوب می گردند.

هم چنین به هنگام رسیدن حرارت به سطح پوشش های مقاوم کابل ها یک لایه حالت عایق ذغالی تولید می شود که ضخامت آن دو برابر مقدار ضخامت پوشش ردوی کابل می باشد و علاوه بر گاز حالت جامدی شکل نیز پیدا می کند که از کابل محافظت نماید .

برخی مزایای پوشش ضد حریق کابل ها عبارت است از اینکه انعطاف کابل پس از اجرای عایق حفظ می شود، هم چنین مقاومت کابل در برابر نور خورشید و رطوبت زیاد و شرایط نا مساعد جوی بالا می رود و در نتیجه عایق ضد حریق کابل باعث افزایش طول عمر کابل ها می گردد.

عایق های ضد حریق چوب

پوشش ضد حریق چوب رنگ های هستند که با استفاده از تکنولوژی نانو تولید می شوند و با ضخامت دو الی چهار میلی متر روی سطح چوب اجرا می شوند و به هنگام آتش سوزی باعث کند شدن روند سوختن چوب می شوند و یک وقتی برای مهار آتش به وجود می آورند .

پوشش های ضد حریق اسکلت سازه های فلزی

اما در نهایت توضیح مختصری در مورد پوشش های ضد حریق سازه و یا پوشش ضد حریق سازه های فلزی می دهیم که بسیار کاربردی و لازم برای ساختمان می باشند. پوشش ضد حریق سازه به سه دسته پوشش های معدنی و پوشش ماسونری و رنگ منبسط شونده یا ضد حریق تقسیم می شوند.

پوشش های معدنی

این پوشش ها ترکیبی از مواد آلی مثل پرلیت و ورمیکولیت ها می باشند و به دو دسته پایه سیمانی و پایه گچی تقسیم می شوند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند به عنوان مثال پوشش های پایه گچی در طبقات منفی و نما قابل استفاده نیستند چون در برابر رطوبت واکنش نشان می دهند ولی در کل پوشش های معدنی بسیار سبک هستند و با قیمتی متوسط در پوشش های ضد حریق بسیار کاربردی می باشند.

پوشش های ماسونری

این پوشش ها ترکیبی از سیمان و ماسه سیلیکاته هستند و اجرای آن ها و شکل نهایی پس از اجرای آن ها شبیه به پوشش های معدنی می باشد ولی قیمت تمام شده آن ها تقریبا نصف پوشش های معدنی می باشد و سنگین نیز هستند.

رنگ های متورم شونده یا مقاوم حریق

این پوشش ها به ضخامت در حد چند میلی متر روی سطح فلز اجرا می شوند و به هنگام رسیدن حرارت ناشی از آتش سوزی به سطح فلز متورم شده و مانع از رسیدن آتش به سطح اسکلت می شوند و همچنین گاز های خنک کننده از خود تولید می کنند که از گسترش آتش جلوگیری نماید، این عایق ها بسیار گران قیمت هستند و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشند ولی وزن مخصوص سبک و ظاهر اجرا شده آن ها یک دست و زیبا می باشد.

برخی از نکاتی که باید در هنگام اعمال هر نوع از این پوشش های ضد حریق رعایت کرد

• محکم کاری و چسباندن دقیق عایق ضد حریق به سطح زیر کار به طوری که به مقاومت کافی در اثر افزایش دما دست پیدا کنیم.
• ایجاد ضخامت لازم در عایق ضد حریق بر روی سازه ساختمانی برای اجتناب از رسیدن سازه به دمای بحرانی و اعمال کمترین میزان خسارت به بنا
• عدم استفاده از برخی موارد که باعث ضعیف شدن عایق مقاوم به حریق می شود، به عنوان مثال اجرای نما به طور مستقیم روی رنگ ضد حریق سازه های فلزی عملاً آن ها را بی اثر می سازد به طوری که هیچ گونه مقاومت دمایی را شاهد نخواهیم بود.

با توجه به مطالب ذکرشده اهمیت بالای استفاده از عایق های ضد آتش سوزی در صنعت ساختمان کاملاً ملموس است و علاوه بر بحث کیفیت مباحث مربوط به قیمت نیز نقش مهمی در انتخاب پوشش ضد حریق در ساختمان ایفا می کند. همان طور که باهم مرور کردیم پوشش مقاوم به حریق در سازه ها انواع مختلفی دارد و طبیعتاً قیمت پوشش ها نیز متفاوت است. دراین بین می توان گفت بردهای ضد حریق نسبت به دو نوع دیگر در رنج قیمت بسیار مناسب تری نسبت به بقیه قرار دارد و به همین دلیل امروزه بیشتر مورد استقبال سازندگان ساختمانی قرار می گیرد؛ اما در خصوص معایب این بردها باید بدانید که بر روی تیرها قابل اجرا نبوده و ترمیم آن مشکل است؛ اما رنگ های منبسط شونده اگرچه قیمت نسبتاً بالاتری دارد ولی دارای ظاهری بسیار زیبا و دکوراتیو بوده و ضخامت بالای آن موجب محافظت و امنیت بیشتر در ساختمان خواهد شد.